نذیر آزاد چھہ رسول میر سندِ اکہ شعرہ کہ تعلقہ لیکھان:
"بلکہ اوس سہ (رسول میر) تمن لفظن ہند تہِ علم تھاوان یم زہ تہذیبہ رلنہ کس صورتس منز لسانی لین دین کس اصولس تحت فاتح قومہ چہ زبانۍ پیٹھ مفتوحن ہنزِ زبانۍ منز داخل چھہِ گژھان۔ مثلا انگریزۍ لفظ officer اوس تمنے دۅہن لسانی تصرفات کس اصولس تحت ییتہ چہ تبدیلی سیتۍ "افسر” بٔنتھ اردو زبانۍ منز داخل سپدمت تہ بہادر شاہ ظفر ہوۍ شاعرن اوس ورتوومت
یا مجھے افسر شاہانہ بنایا ہوتا
یا مرا تاج گدایانہ بنایا ہوتا
تہ یوہے لفظ چھہ رسول میر یمہ آیہ شعرس منز استعمال کران
چھے تاج حسنک باج برے راج میہ چھم چون
معشوقہ شبان حسنہ گنجس چھے ژیہ افسری”
(نادر سخن گو، نذیر آزاد)
یمن دوشونی شعرن منز افسر لفظ انگریزی لفظ آفیسر قرار دتھ چھہ نذیر آزاد یمن دۅشونی شعرن مۅلہ والان۔ چونکہ بہادر شاہ ظفر آو معطل کرنہ لہذا چھہ لوکھ اتھ شعرس معمولی تہ واقعاتی معنی کڈان یمیک شکار نذیر آزاد تہِ گۆمت چھہ۔ حقیقت چھیہ یہ زِ یمن دۅشونی شعرن منز چھہ نہ افسر انگریزی لفظ آفیسرچ مقامی شکل بلکہ چھہ یہ قدیم پہلوی لفظ یُس ایرانۍ شاعری منز یسلہ ورتاونہ آمت چھہ۔ امہ لفظک معنی چھہ تاج، کلاہ پادشاہی۔ انگریزی یس منز چھہ یہ لاطینی زبانۍ کہ طرفہ آمت (officium/opificium)۔ یہ آسہِ ہند آریایی لفظ۔ فردوسی چھہ تاج تہ افسر دۅشوے لفظ اکی سے شعرس منز ورتاوان:
جز افسر کہ ہنگام افسر نبود
بدان کودکی تاج درخور نبود
(فردوسی)
وچھوکھ افسر کہ ورتاوکۍ یم پرانۍ فارسی شعر:
بر سرش بر نہاد افسر ملک
زانکہ دانست کیست درخور ملک
(سنایی)
کند را بہ افسر گرامی کند
بدین سر بزرگیش نامی کند
(نظامی)
ز خواب خوش گران شد افسر شاہ
چو خم شد بر کف شب ساغر ماہ
(سلمان ساوجی)
مجازا چھہ افسر حاکم کس معنی یس منز تہِ فارسی شاعری منز ورتاونہ آمت۔
بدو مہراب گفت اے افسر روم
بتو آباد باداین کشور بوم
(سلمان ساوجی)
ظفر سندس شعرس منز چھہ استعاراتی بیان۔ دپان چھہ یا آسہِ ہتھس بہ حاکم بنوومت یعنی سہ تاج یس شاہن چھہ وۅڈِ آسان، نتہ آسہِ ہتھ میون تاج فقیرن ہند تاج بنوومت۔ اکھ فارسی شاعر چھہ ونان
بندہ حضرت شاھی شدم از دولت عشق
کہ گدایان درش افسر شاہانہ زدند
(فروعی بسطامی)
علامہ اقبال چھہ واضح پاٹھۍ ونان
اگرچہ زیب سرش افسرو کلاہی نیست
گدای کوی تو کمتر ز پادشاہی نیست
اردو شاعر شاہ نصیر سند بنم شعر چھہ بہادر شاہ ظفر سندس شعرس مکمل طور واضح کران
کم نہیں ہے افسر شاہی سے کچھ تاج گدا
گر نہیں باور تجھے منعم تو دونوں تول تاج
رسول میر سند شعر چھہ عرفانک شعر۔ امہ شعرہ کس افسری لفظس انگریزی لفظہ کس عام مفہومس سیتۍ واٹھ دتھ چھہ یہ شعر مضحکہ خیز بنان۔ یہ شعر سمجھنہ خاطرہ پریوکھ یم شعر:
سزد اگر ہمہ دلبران دھندت باج
تویی کہ بر سر خوبان کشوری چون تاج
(حافظ شیرازی)
از ہمہ ترکان ستاند ہندوی چشم تو دل
از ہمہ شاہان گرفت شعنہ حسن تو باج
(محتشم کاشانی)
باج برن گوو خراج دین، بڈۍ پادشاہ ٲسۍ لۅکٹین بادشاہن مغلوب کران تہ تمن نش باج حاصل کران۔
راج میہ چھم چون یعنی بہ چھس مغلوب
گنج گۆو خزانہ سیم زر (خاص کر یس ژورِ آسہِ)
افسری گۆو مطلب تاجداری، صاحب افسری۔ تاجدار گۆو پادشاہ یمس نش تاج آسہِ۔
یہ عاشق (مثلا زنانہ، سمجھنہ خاطرہ) چھیہ ونان زِ بہ دمے پننہِ حسنک باج ژیہ تکیازِ ژیہ کٔرتھس بہ مغلوب۔ یعنی میون حسن چھے ژیہ خراج۔ تکیازِ ژیہ نش چھہ حسنہ گنج (حسنک خزانہ یُس نہ ظاہر یا ظاہری چھہ) تہ یہ تاج (میانہِ حسنک تاج) شبی دراصل ژیی۔ اکھ لۅکٹ بادشاہ یتھہ پاٹھۍ مال و زر بڈس پادشاہس باج کس صورتس منز دوان چھہ۔
حسنہ گنج یعنی گپتھ حسن۔ یہ چھہ نہ معشوق سند ظاہری حسن بلکہ حسن مکنونہ۔ عاشق صادقس یعنی پزس عاشقس چھہ نہ ظاہری (پیٹھۍ پیٹھۍ) حسنس منز کانہہ لطف یوان۔
رسول میرن چھہ افسر (اسم) لفظس بییہ قسمک اسم بنوومت یعنی افسری (اسم صفت)۔
جواب دیں